3.11.2012. XIV Szczyt Państw Frankofońskich w stolicy Demokratycznej Republiki Konga, Kinszasie, który miał miejsce w dniach 13-14 października, zdominowany został przez kwestie kryzysów na kontynencie afrykańskim, przyjazdu prezydenta Francji Francois Hollande'a oraz polemik na temat stanu demokracji gospodarza Szczytu.
Poruszono również kwestię przyszłości Międzynarodowej Organizacji Frankofonii (Organisation internationale de la Francophonie, OIF) we współczesnym świecie, jak i jej statutu. Dwa najważniejsze pytania jakie sobie zadano to: czy OIF powinna pozostać organizacją broniącą języka francuskiego zwłaszcza w sytuacji wszechogarniającego wpływu języka Szekspira? Czy należy kontynuować otwieranie się organizacji na nowych członków, niekoniecznie francuskojęzycznych?
Według szacunków OIF dzisiaj na świecie żyje około 220 milionów ludzi, których można określić mianem frankofonów, a do 2050 roku liczba ta ulegnie potrojeniu i przewiduje się, że osiągnie 715 milionów, z czego około 85% stanowić będą Afrykanie. Szczyty Państw Frankofońskich organizowane są co dwa lat, i tak jak i dwa lata temu XIV Szczyt stał się okazją dla rządzących do debaty o kwestiach językowych. Senegalski minister kultury, znany kompozytor i wokalista, Youssou N'Dour, zwrócił uwagę na połączenie ochrony języka francuskiego z otwarciem się na inne języki, jak również siłę przekazu Internetu, w którym króluje język angielski. Jednak zdania co do pozycji języka Moliera są podzielone nawet w obrębie samych krajów frankofońskich. Rwanda na przykład stawia na dwujęzyczność, z kolei prezydent Gabonu, byłej kolonii francuskiej, na 10 dni przed rozpoczęciem szczytu w Kinszasie ogłosił, iż jego kraj pragnie wprowadzić jako język urzędowy angielski. Całkiem inne zdanie reprezentuje Québec, znajdujący się w sytuacji ciągłego nacisku ze strony ludności anglojęzycznej; Piękna Prowincja (Belle Province) jak nazywany jest Québec opowiada się za bardziej konserwatywnym podejściem do ochrony i promocji języka francuskiego.
Obecnie 56 państw jest członkami (pełnoprawnymi lub stowarzyszonymi) Międzynarodowej Ogranizacji Frankofonii, nie wszystkie są w pełni (lub choćby w większości) frankofońskie. Ponadto 19 państw ma status obserwatora przy OIF. Podczas każdego szczytu w szeregi Frankofonii przyjmowane jest nowe państwo, w tym roku – Urugwaj, który otrzymał status obserwatora i Katar, który został członkiem – stowarzyszonym. Co łączy te państwa z Frankofonią? Sekretarz generalny organizacji, Abdou Diouf, uważa, że przede wszystkim OIF jest daleka od podejścia prozelickiego, stąd też wystarczy, iż w Katarze żyją frankofoni, którzy działają na rzecz promocji języka francuskiego, między innymi zakładając francuskojęzyczne licea i stacje radiowe.
Obecny na szczycie François Hollande jeszcze przed jego rozpoczęciem wyraził poważne powątpiewanie w to czy państwo – gospodarz, DRK, jest krajem demokratycznym. Skrytykował też naruszenia praw człowieka mające miejsce pod rządami Josepha Kabili, w opinii francuskiego prezydenta „mówić po francusku, to mówić o prawach człowieka, bo właśnie po francusku zostały one spisane”. Hollande skomentował również ostatnie wybory prezydenckie w DRK sprzed blisko roku (listopad 2011 r.), ich przeprowadzenie i przebieg uznał za nie w pełni satysfakcjonujące. Następnie spotkał się z liderem kongijskiej opozycji, Étienne Tshisekedi, przewodniczącym Unii na rzecz Demokracji i Postępu Społecznego (Union pour la démocratie et le progrès social, UDPS), i kontrkandydatem Kabili w zeszłorocznych wyborach. Tshisekedi określił spotkanie jako udane. Była to pierwsza prezydencka wizyta François Hollande'a na kontynencie afrykańskim; zanim dotarł do Kinszasy zdążył odwiedzić jeszcze stolicę Senegalu, gdzie złożył obietnicę nowych stosunków między Francją a Afryką.
Prezydent DRK, Joseph Kabila, który liczył na to, iż szczyt w Kinszasie uda mu się wykorzystać do legitymizacji swojej pozycji politycznej na arenie międzynarodowej musiał zmierzyć się nie tylko ze słowami prezydenta Francji, ale również oficjalną krytyką innych polityków. Dla przykładu premier Québecu, Pauline Marois, powiedziała, że nie zamierza spotykać się prywatnie z Kabilą ze względu na problem łamania praw człowieka w DRK. Otwierając szczyt, prezydent Kabila odniósł się do sytuacji w prowincji Kiwu Północne, gdzie od 2008 trwa krwawy konflikt zbrojny, a Rwanda jest oskarżana o popieranie tamtejszych rebeliantów. Akurat w tej kwestii Hollande poparł kongijskiego prezydenta, zgadzając się, iż „granice DRK powinny pozostać nienaruszone”. Kwestie Północnego Kiwu i kryzysu w Mali najprawdopodobniej zdominowały dyskusje za zamkniętymi drzwiami, mimo iż oficjalnym tematem przewodnim szczytu były „Wyzwania ekologiczne i gospodarcze wobec dobrego rządzenia”.
W związku ze Szczytem w Kinszasie zakazano wszelkich manifestacji, a pod specjalny nadzór policji dostała się dzielnica, w której mieszka Tshisekedi oraz gdzie mieści się siedziba jego partii, UDPS. Przygotowania do szczytu objęły też zabiegi mające na celu poprawę wyglądu kongijskiej stolicy, wyremontowano szereg ulic, naprawiono oświetlenie miejskie, zwłaszcza w dzielnicy Gombe, gdzie mieści się większość budynków rządowych i gdzie odbywały się obrady. Szczyt Państw Frankofońskich już raz miał się odbyć w Kinszasie, w 1991 roku, jednakże ostatecznie został odwołany ze względu na powtarzające się naruszenia praw człowieka przez reżim rządzącego państwem Mobuto Sese Seko.
Na zakończenie obrad XIV Szczytu Państw Frankofońskich przyjęto Deklarację z Kinszasy, która:
- poparła starania DRK o zachowanie integralności terytorialnej w związku z trwającą rebelią w Północnym Kiwu (ten punkt został przyjęty przy wyraźnym niezadowoleniu Rwandy),
- przychyliła się do rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ zapowiadającej interwencję w północnym Mali,
- wezwała do rozwiązania kryzysów na Madagaskarze i w Gwinei Bissau,
- wezwała do „dobrego zarządzania” w leśnictwie i przemyśle wydobywczym w rejonie Zatoki Gwinejskiej
Na podstawie: rfi.fr/afrique, allAfrica.com, france24.com/fr
Zdjęcie za: francophonie.org
Joanna Mormul
