20.01.2012. Jeden z ekspertów podatkowych stwierdził ostatnio, że gdyby nie proceder unikania płacenia podatków przez transnarodowe korporacje działające w Afryce, to większość krajów z Czarnego Lądu byłaby obecnie zaliczana do grupy krajów rozwiniętych (sic!). Gdyby nie proceder unikania płacenia podatków przez globalne koncerny, Afryka nie musiałaby prosić o kolejne pożyczki czy pomoc organizacji międzynarodowych i byłaby całkowicie samowystarczalnym kontynentem.
W ostatnim czasie co raz większa liczba ekspertów publikuje raporty, w których – przedstawiając odpowiednie obliczenia – oskarża korporacje transnarodowe o wykorzystywanie swojego międzynarodowego charakteru prowadzenia działalności gospodarczej do zaniżania przychodów i zysków, a przez to, do unikania płacenia podatków w krajach afrykańskich. Eksperci wskazują przy tym, że jedną z najbardziej rozpowszechnionych technik unikania płacenia podatków przez korporacje jest stosowanie tzw. cen transferowych.
Przykładowo, korporacja transnarodowa hodująca w Kenii kwiaty na eksport do Europy tworzy spółkę-córkę w raju podatkowym, np. w Dubaju (Zjednoczone Emiraty Arabskie) i następnie sprzedaje jej kwiaty po 10 centów za sztukę. Natomiast spółka-córka sprzedaje nabyte w Kenii kwiaty od spółki-matki po cenie 1 dolar za sztukę i następnie odsprzedaje je do kolejnej, kontrolowanej przez korporację, spółki w Europie. Spółka europejska sprzedaje kwiaty odbiorcom końcowym po 1,1 dolara za sztukę. W konsekwencji, największa część zysków całej korporacji opodatkowana będzie w raju podatkowym (a nie w Kenii).
Dzięki takiej, relatywnie prostej konstrukcji transferowania zysków, korporacje transnarodowe oszczędzają na podatkach miliardy dolarów rocznie (po drugiej stronie są tracące te same miliardy dolarów kraje afrykańskie).
Szacunkowe dane ekspertów z branży podatkowej wskazują, że straty krajów afrykańskich wynikające z unikania płacenia podatków przez korporacje transnarodowe, dziesięciokrotnie przewyższają wartość środków jakie Afryka otrzymuje w ramach pomocy międzynarodowej (sic!).
Obowiązkiem korporacji transnarodowych jest płacenie podatków, a obowiązkiem administracji publicznej krajów afrykańskich jest ich skuteczne ściąganie. I to właśnie skuteczne ściąganie podatków jest w tej chwili największym problemem i jednocześnie wyzwaniem stojącym przed większością afrykańskich państw.
Przykładowo, aktualnie obowiązujące prawo podatkowe w Kenii uchwalone zostało w latach 20-tych ubiegłego stulecia i w zupełności nie przystaje do współczesnych warunków i standardów prowadzenia biznesu w tym kraju. W konsekwencji, kenijska administracja podatkowa nie jest wyposażona w odpowiedni zestaw narzędzi prawnych, które umożliwiłyby jej skuteczne dochodzenie należnych kenijskiemu państwu wpływów podatkowych.
Bez wprowadzenia odpowiednich zmian w systemie prawnym podatkowym, które umożliwią skuteczne ściąganie podatków i ściganie tych przedsiębiorstw, które unikają ich płacenia, kraje afrykańskie nadal będą tracić miliardy dolarów rocznie i jeszcze długo nie przezwyciężą podstawowych problemów rozwojowych.
Wojciech Tycholiz
na podstawie: AlJazeera
